Schrif­te­lijke vragen vissterfte bij maaien en schonen van wateren


Indiendatum: 11 okt. 2022

Aanleiding

Op donderdag 22 september 2022 meldde het Noordhollands Dagblad dat tijdens onderhoudswerkzaamheden in en om watergangen door het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) in Purmerend veel vissen zijn dood gegaan [1]. HHNK heeft in het onderhavige geval onderhoud aan de watergangen gepleegd met een maaiboot. Dit is één van de minst visvriendelijke methoden. Door de krachtige motor en snel ronddraaiende schroeven wordt de bodem omgewoeld en wordt het water troebel en zuurstofloos, wat leidt tot vissterfte of naar zuurstof happende vis aan het wateroppervlak. Daarbij was door de hete zomer het water waarschijnlijk nog te warm en bevatte het daardoor minder zuurstof. Dergelijke werkzaamheden vinden plaats met het oog op de schouw. Waternet heeft deze schouw gepland voor november [2].

In 2014 heeft de WUR bij 6 waterschappen onderzoek gedaan naar vissterfte tijdens onderhoudswerkzaamheden. (In het artikel wordt geen melding gemaakt welke waterschappen het betrof) [3]. Daaruit bleek dat maai- en schoningswerkzaamheden niet altijd even zorgvuldig worden uitgevoerd. Ook kwam uit het onderzoek naar voren dat waterschappen het maaibeheer vaak uitbesteden aan de laagst offrerende aannemer. Vaak wordt door zo'n aannemer gekozen voor de snelste methode waarbij weinig of geen rekening wordt gehouden met de flora en fauna en waarbij dikwijls te veel vegetatie wordt verwijderd.

Een dergelijke werkwijze strookt niet met de 'Gedragscode Wet natuurbescherming voor waterschappen', waar soortbescherming een belangrijk thema is [4]. De fractie van de Partij voor de Dieren vraagt zich af of en hoe waterschap AGV toezicht houdt op naleving van deze 'Gedragscode Wet natuurbescherming voor waterschapen' tijdens maai- en schoningswerkzaamheden.

1 https://www.noordhollandsdagbl...

2 https://www.waternet.nl/ons-wa...

3 https://edepot.wur.nl/315501

4 https://simsite.hhnk.nl/docume...

Vragen

  1. Zijn bij waterschap AGV gevallen bekend van vissterfte bij
    onderhoudswerkzaamheden zoals schonen en maaien? Zijn er wel eens meldingen gedaan van vissterfte?

  2. Wordt bij AGV altijd gehandeld conform de 'Gedragscode Wet
    natuurbescherming voor waterschappen'. En zo ja, waaruit blijkt dat?

  3. Kunt u toelichten hoe AGV het onderhoud aan watergangen organiseert, en hoe de Gedragscode wordt ingezet, zodat de Wet natuurbescherming wordt nageleefd?

    a) Wordt voorafgaand aan de werkzaamheden schonen en maaien in en rond watergangen onderzocht of zich op of rond het werkterrein dieren
    bevinden of kunnen worden verwacht;

    b) Wordt er een ecoloog geraadpleegd om de watertemperatuur te bepalen voordat de onderhoudswerkzaamheden van start gaan? Is de kritische grens van watertemperatuur bekend, waaronder het toelaatbaar is om te maaien of te schonen?

    c) Staat een dergelijke grenswaarde voor temperatuur in een
    uitvoeringsprotocol? Zo niet, is AGV of bereid om die grenstemperatuur
    door experts te laten bepalen en in een dergelijk protocol op te nemen? Zo nee, waarom niet?

    d) Wordt het meest diervriendelijke materieel ingezet?

    e) Worden bijvoorbeeld snijmessen en snelheden van boten zo ingesteld dat de vissen en andere waterdieren voldoende ruimte en tijd hebben om te ontsnappen?
  4. Vindt monitoring plaats door AGV van mogelijke vissterfte tijdens of
    enkele uren na de onderhoudswerkzaamheden? En zo ja, is bekend
    hoeveel vissen en andere dieren door onderhoudswerkzaamheden zijn gedood in de afgelopen 4 jaar?

  5. Het WUR-onderzoek uit 2014 concludeerde dat er vanwege te weinig
    onderhoudsbudget bij waterschappen vaak de goedkoopste aannemers worden geselecteerd, die vaak kiezen voor de snelste, maar niet altijd de meest zorgvuldige maai- en schoningsmethodes. Uit het onderzoek bleek dat maaiwerkzaamheden niet altijd even zorgvuldig werden uitgevoerd en dat er bijvoorbeeld te veel vegetatie (nadelig voor vissen) werd weggehaald. In hoeverre spelen deze problemen bij AGV? Op welk recent onderzoek baseert u zich?

  6. Worden door het waterschap ook andere onderhoudsmethodes dan
    maaiboten toegepast die minder schade veroorzaken? Zo nee, waarom
    niet?
  7. Is AGV bereid om, met het oog op de klimaatverandering en het langer warm blijven van oppervlaktewater, de schouwdatum te verschuiven van november naar december zodat de schoon- en maaiwerkzaamheden ook later in het jaar kunnen plaatsvinden. Zo nee, waarom niet?

Namens de fractie van de Partij voor de Dieren

Kitty Jonk (duo-lid)

Indiendatum: 11 okt. 2022
Antwoorddatum: 3 nov. 2022

Op 11 oktober 2022 zijn schriftelijke vragen van het duolid Jonk van de fractie Partij voor de Dieren binnengekomen inzake vissterfte tijdens maaien en schonen van wateren. Hieronder eerst de aanleiding zoals geformuleerd door de vragensteller en vervolgens de concrete vragen en beantwoording.

Aanleiding

Op donderdag 22 september 2022 meldde het Noordhollands Dagblad dat tijdens onderhoudswerkzaamheden in en om watergangen door het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) in Purmerend veel vissen zijn dood gegaan [1]. HHNK heeft in het onderhavige geval onderhoud aan de watergangen gepleegd met een maaiboot. Dit is één van de minst visvriendelijke methoden. Door de krachtige motor en snel ronddraaiende schroeven wordt de bodem omgewoeld en wordt het water troebel en zuurstofloos, wat leidt tot vissterfte of naar zuurstof happende vis aan het wateroppervlak. Daarbij was door de hete zomer het water waarschijnlijk nog te warm en bevatte het daardoor minder zuurstof. Dergelijke werkzaamheden vinden plaats met het oog op de schouw. Waternet heeft deze schouw gepland voor november [2].

In 2014 heeft de WUR bij 6 waterschappen onderzoek gedaan naar vissterfte tijdens onderhoudswerkzaamheden. (In het artikel wordt geen melding gemaakt welke waterschappen het betrof) [3]. Daaruit bleek dat maai- en schoningswerkzaamheden niet altijd even zorgvuldig worden uitgevoerd. Ook kwam uit het onderzoek naar voren dat waterschappen het maaibeheer vaak uitbesteden aan de laagst offrerende aannemer. Vaak wordt door zo'n aannemer gekozen voor de snelste methode waarbij weinig of geen rekening wordt gehouden met de flora en fauna en waarbij dikwijls te veel vegetatie wordt verwijderd.

Een dergelijke werkwijze strookt niet met de 'Gedragscode Wet natuurbescherming voor waterschappen', waar soortbescherming een belangrijk thema is [4]. De fractie van de Partij voor de Dieren vraagt zich af of en hoe waterschap AGV toezicht houdt op naleving van deze 'Gedragscode Wet natuurbescherming voor waterschapen' tijdens maai- en schoningswerkzaamheden.

1 https://www.noordhollandsdagbl...

2 https://www.waternet.nl/ons-wa...

3 https://edepot.wur.nl/315501

4 https://simsite.hhnk.nl/docume...

Vragen

  1. Zijn bij waterschap AGV gevallen bekend van vissterfte bij
    onderhoudswerkzaamheden zoals schonen en maaien? Zijn er wel eens meldingen gedaan van vissterfte?


    Vissterfte bij onderhoudswerkzaamheden zoals schonen en maaien komt zelden voor. Er zijn enkele meldingen per jaar (circa 5) van vissterfte als gevolg van onderhoud. Het gaat dan om enkele vissen per melding.
  2. Wordt bij AGV altijd gehandeld conform de 'Gedragscode Wet
    natuurbescherming voor waterschappen'. En zo ja, waaruit blijkt dat?


    Ja, er wordt gewerkt conform de Gedragscode Bestendig beheer en onderhoud voor de waterschappen. Deze gedragscode is opgesteld door de Unie van waterschappen en goedgekeurd door ministerie van LNV. Conform de gedragscode is een ecologisch werkprotocol opgesteld. Dit werkprotocol is, als onderdeel van het bestek, een verplichte werkwijze voor de aannemer. De werknemers van aannemers zijn allemaal in bezit van het certificaat van de cursus Wet natuurbescherming niveau 1
    Bestendig Beheer. Daarnaast zijn de eigen betrokken medewerkers in de
    onderhoudsketen opgeleid en in het bezit van het certificaat niveau 2 Bestendig Beheer. Via de administratie conform de RAW-systematiek wordt dit administratief geborgd.
  3. Kunt u toelichten hoe AGV het onderhoud aan watergangen organiseert, en hoe de Gedragscode wordt ingezet, zodat de Wet natuurbescherming wordt nageleefd?

    Het gebied is ingedeeld in percelen, waarbij ieder perceel een eigen aannemer heeft en een toezichthouder vanuit Waternet namens AGV. Per perceel is inzichtelijk gemaakt of er beschermde soorten voorkomen en of er overruimte in het systeem aanwezig is. Indien er overruimte is, wordt de habitatbenadering toegepast als deze van toepassing is. Elk perceel heeft een eigen ecologisch werkprotocol waarin vermeld is welke beschermde soorten voorkomen in het perceel en welke maatregelen van toepassing zijn tijdens het schonen.

    a) Wordt voorafgaand aan de werkzaamheden schonen en maaien in en rond watergangen onderzocht of zich op of rond het werkterrein dieren
    bevinden of kunnen worden verwacht;

    Ja, Waternet heeft namens AGV in 2020 een verspreidingsonderzoek uitgevoerd waardoor in het gehele beheergebied bekend is of we beschermde soorten kunnen verwachten in de te onderhouden watergangen. Iedere vijf jaar wordt een nieuw verspreidingsonderzoek uitgevoerd.

    b) Wordt er een ecoloog geraadpleegd om de watertemperatuur te bepalen voordat de onderhoudswerkzaamheden van start gaan? Is de kritische grens van watertemperatuur bekend, waaronder het toelaatbaar is om te maaien of te schonen?

    De opzichters bepalen de watertemperatuur volgens het ecologisch werkprotocol. De kritische grens van watertemperatuur is bekend: Beneden 2 graden Celsius en boven 23 graden Celsius wordt er niet geschoond.

    c) Staat een dergelijke grenswaarde voor temperatuur in een
    uitvoeringsprotocol? Zo niet, is AGV of bereid om die grenstemperatuur
    door experts te laten bepalen en in een dergelijk protocol op te nemen? Zo nee, waarom niet?

    Grenswaarden voor temperatuur staan in het ecologisch werkprotocol. Zie antwoord 3b.

    d) Wordt het meest diervriendelijke materieel ingezet?

    Bij voorkeur en waar technisch mogelijk wordt vanaf de kant geschoond. Dat is de methode die het best scoort als diervriendelijk methode tegen maatschappelijk verantwoorde kosten.

    e) Worden bijvoorbeeld snijmessen en snelheden van boten zo ingesteld dat de vissen en andere waterdieren voldoende ruimte en tijd hebben om te ontsnappen?

    Bij al het onderhoud is langzaam werken de norm, om zo vissen en waterdieren voldoende ruimte en tijd te geven om te ontsnappen. In het ecologisch werkprotocol is ook opgenomen dat altijd in 1 richting (richting open water) gewerkt moet worden om dieren de mogelijkheid te geven te ontsnappen.
  4. Vindt monitoring plaats door AGV van mogelijke vissterfte tijdens of
    enkele uren na de onderhoudswerkzaamheden? En zo ja, is bekend
    hoeveel vissen en andere dieren door onderhoudswerkzaamheden zijn gedood in de afgelopen 4 jaar?


    Monitoring vindt niet plaats. Alleen uit meldingen blijkt dat incidenteel vissen worden gedood bij onderhoudswerkzaamheden. Het aantal gedode vissen en andere dieren in de afgelopen 4 jaar is niet bekend.
  5. Het WUR-onderzoek uit 2014 concludeerde dat er vanwege te weinig
    onderhoudsbudget bij waterschappen vaak de goedkoopste aannemers
    worden geselecteerd, die vaak kiezen voor de snelste, maar niet altijd de meest zorgvuldige maai- en schoningsmethodes. Uit het onderzoek bleek dat maaiwerkzaamheden niet altijd even zorgvuldig werden uitgevoerd en dat er bijvoorbeeld te veel vegetatie (nadelig voor vissen) werd weggehaald. In hoeverre spelen deze problemen bij AGV? Op welk recent onderzoek baseert u zich?


    Aannemers moeten voldoen aan het werken conform het ecologisch werkprotocol en ze moeten in bezit zijn van een certificaat van de cursus Wet natuurbescherming niveau 1 Bestendig Beheer. Hiermee is geborgd dat het onderhoud visvriendelijk wordt uitgevoerd, conform de Nota Vis.
  6. Worden door het waterschap ook andere onderhoudsmethodes dan
    maaiboten toegepast die minder schade veroorzaken? Zo nee, waarom
    niet?

    Ja, bij voorkeur en meest voorkomend is rijdend onderhoud, met de maaikorf vanaf de oever.
  7. Is AGV bereid om, met het oog op de klimaatverandering en het langer warm blijven van oppervlaktewater, de schouwdatum te verschuiven van november naar december zodat de schoon- en maaiwerkzaamheden ook later in het jaar kunnen plaatsvinden. Zo nee, waarom niet?

    In het Biodiversiteitsherstelplan van AGV is opgenomen dat natuurvriendelijk onderhoud de standaard is. Deze standaard wordt geborgd in het ecologisch werkprotocol en door extra scholing. Het is niet wenselijk om de schouwdatum structureel te verschuiven. Als de temperatuur het maaien niet toelaat, wordt het maaiwerk uitgesteld. Daarmee is al geborgd dat niet wordt gewerkt bij te hoge temperaturen

    Het Dagelijks bestuur

Interessant voor jou

Schriftelijke vragen over de kansen voor biodiversiteitsherstel

Lees verder

Schriftelijke vragen over Schone Lucht Akkoord

Lees verder