Wens­denken bij agrarisch water­beheer?

Het waterschap subsidieert boeren, als die hun best doen voor schoner water. Helaas doen veel boeren hier niet aan mee. Ook is onduidelijk of de subsidie iets oplevert. Toch weigert het waterschap naar andere maatregelen te kijken. 

Veel sloten in waterschap Amstel, Gooi en Vecht zijn in beheer van boeren. De waterkwaliteit is daardoor afhankelijk van de manier waarop zij bemesten, bestrijden en sloten onderhouden. Als aanmoediging om boeren op de juiste manier te laten werken, heeft het waterschap een subsidieregeling ingesteld. Boeren kunnen hier vrijwillig aan meedoen. Zij ontvangen dan een bepaald bedrag als ze goede maatregelen nemen voor schoon water.

De Partij voor de Dieren is blij dat boeren die hun best voor schoon water doen een extraatje krijgen. Maar dan moet het wel duidelijk zijn dat ze dit verdienen. In 2022 waarschuwde de Rekenkamercommissie van het waterschap hiervoor. Ten eerste is onduidelijk of voor dat extra geld de boeren ook echt extra maatregelen nemen. En ten tweede is onduidelijk of die maatregelen zorgen voor schoner water. De Universiteit Utrecht is kortgeleden ook tot de conclusie gekomen dat extra geld niet altijd helpt; in dat geval moet het waterschap maatregelen gaan verplichten. De onderzoekers waarschuwen dat als het waterschap dat niet doet, dan een juridisch risico ontstaat. Want als het waterschap ervoor kiest om vervuilers geen verplichtingen op te leggen, dan is het waterschap zelf aansprakelijk voor het vervuilde water. Mocht Europa boetes gaan geven, omdat het water niet schoon genoeg is, dan betekent dat ook dat álle inwoners van het waterschap daarvoor zullen opdraaien.

Wij hebben daarom schriftelijke vragen gesteld over de subsidieregeling. En op 6 maart hebben we erover vergaderd. Het waterschapsbestuur wil niet aan onze zorgen tegemoetkomen. Ze willen geen effectstudie uitvoeren, ook niet samen met andere waterschappen. Ze denken namelijk dat de effectiviteit van sommige maatregelen moeilijk te meten is. Ook wil het bestuur nu nog niet naar verplichte maatregelen voor boeren kijken. Ze geloven dat vrijwillige samenwerking uiteindelijk het beste werkt.

Om dit beter te begrijpen, hebben wij met een paar ambtenaren gesproken. Zij hebben ons laten zien dat de waterkwaliteit in sommige agrarische gebieden is verbeterd. Maar of dat dankzij het waterschap is of dankzij nieuwe regels van de landelijke overheid, is onduidelijk. Wij blijven daarom vraagtekens zetten bij de subsidieregeling. Verder hebben de ambtenaren uitgelegd dat verplichte maatregelen in sommige gebieden wel zouden kunnen helpen, maar in andere gebieden juist averechts werken. Ook vinden zij dat het waterschap, boeren en natuurorganisaties beter van elkaar kunnen leren als de samenwerking vrijwillig is. Daar hebben wij wel begrip voor. Daarnaast denken de ambtenaren dat er een cultuuromslag bij boeren moet plaatsvinden, zodat zij intrinsiek gemotiveerd zijn om te zorgen voor schoon water. Wij snappen dat zoiets tijd kost, maar we weten ook dat het waterschap hier al meer dan tien jaar aan werkt. Wij vinden daarom dat er een einddatum moet komen, waarna de maatregelen verplicht worden.

Ten slotte vertelden de ambtenaren ons dat andere factoren ook belangrijk zijn. Zo is de recreatievaart een groot probleem. Bootjes zorgen ervoor dat het water vertroebelt en dat waterplanten niet goed kunnen groeien. Ook beschadigt het waterschap zelf de natuur tijdens beheer en onderhoud. De Partij voor de Dieren vraagt hier al jaren aandacht voor. Wij blijven daarom ons best doen voor én effectieve maatregelen door boeren én strenge regels voor de recreatievaart én goed beheer door het waterschap zelf.