Schrif­te­lijke vragen over pacht

Indiendatum: 26 sep. 2024

Aanleiding

Het gaat niet goed met de waterkwaliteit en biodiversiteit. De waterkwaliteit is al jaren slecht en verbetert nauwelijks, terwijl het waterschap verplicht is om in 2027 aan de KRW-regels te voldoen.[1],[2],[3] De biodiversiteit gaat zelfs achteruit: in vrijwel alle wateren verdwijnen planten, waardoor ook de leefomgeving van dieren verslechtert.[2],[4],[5] Het waterschap zal ingrijpender actie moeten ondernemen om de biodiversiteit te herstellen.[6]

De Partij voor de Dieren denkt graag over mee over oplossingen. Wij zien kansen op het gebied van pacht. Het waterschap heeft op dit moment 81 pachtovereenkomsten, waarvan de meerderheid reguliere pacht, een minderheid geliberaliseerde pacht en een klein deel hectarepacht.[7] Deze pacht kan op allerlei manieren worden verduurzaamd.

Er zijn al goede ervaringen met duurzame pacht. Zo nemen de waterschappen Aa en Maas, Brabantse Delta, De Dommel en Rivierenland sinds 2017 deel aan het programma ‘Duurzame Gronduitgifte’. Dat programma is tot stand gekomen in samenwerking met de provincie Noord-Brabant, gemeenten, onderzoeksinstellingen, terreinbeherende organisaties en landbouwers. Met het programma wordt het pachtstelsel ingezet voor een betere waterkwaliteit en biodiversiteit. Er is inmiddels een handreiking uitgebracht met tips voor andere waterschappen.[8]

Vragen

1. Vorig jaar is gesproken over de biodiversiteit op gronden van waterschap AGV.[9] Toen is vanuit de organisatie het volgende gezegd: “Voor AGV-percelen die in pacht zijn uitgegeven, wordt het vergroten van biodiversiteit meegenomen bij het aflopen/herzien van de pachtcontracten.” Op welke manier gebeurt dat?

2. De reguliere pacht kent bij waterschap AGV nog geen duurzaamheidsbepalingen.[7] Reguliere pachtcontracten kunnen alleen worden gewijzigd in samenspraak met beide partijen of tegen een redelijk aanbod.[10] Welke mogelijkheden ziet het DB tot verduurzaming van de reguliere pacht?

3. De geliberaliseerde pacht, hectarepacht en nieuwe pachtovereenkomsten kennen ook nog geen duurzaamheidsbepalingen.[7] Verduurzaming is wel eenvoudig te realiseren. Binnen het programma Duurzame Gronduitgifte worden voorwaarden (i) t/m (xii) al succesvol toegepast.[8] Onderzoek laat zien dat daarnaast voorwaarden (xiii) en (xiv) zeer kansrijk zijn.[11] Welke mogelijkheden ziet het DB om onderstaande voorwaarden in nieuwe pachtovereenkomsten op te nemen? En zo niet, waarom niet? Graag een antwoord per voorwaarde:

• Verbod op intensieve teelten;
• Grasland niet verscheuren/vernietigen;
• Beperking bemesting en/of verbod op kunstmest;
• Beperking gebruik bestrijdingsmiddelen;
• Bloemrijke randen langs bouw- en grasland;
• Aanleg en/of beheer landschapselementen;
• Maaien volgens bepaalde frequentie, manier en periode;
• Stimuleren weidegang;
• Onderwerken van gewasresten;
• Aanleg waterberging en plasdras;
• Aanleg vogelakkers;
• Aanleg keverbanken;
• Lagere bandenspanning en wiellast;
• Voorschrijven van rustgewassen.

4. Voorwaarden in pachtovereenkomsten hoeven niet alleen over de bouw, maar kunnen ook over andere aspecten van de bedrijfsvoering gaan.[12] Welke mogelijkheden ziet het DB om de onderstaande voorwaarden in nieuwe pachtovereenkomsten op te nemen? En zo niet, waarom niet? Graag een antwoord per voorwaarde:

• Data verzamelen en leveren over de waterkwaliteit;
• Data verzamelen en leveren over de biodiversiteit;
• Certificering door keurmerk SKAL, EKO of Demeter;
• Deelname aan de eco-regeling;
• Afronding van een cursus natuurlijk graslandbeheer;
• Beheer van watergangen door aannemers met Kleurkeur Blauw.

5. Om een duurzame bedrijfsvoering voor de betaalbaar te houden, kan het waterschap korting op de pachtprijs geven. Binnen het programma Duurzame Gronduitgifte wordt daarvoor een rekenmodel gebruikt, dat door de Universiteit van Wageningen is ontwikkeld.[13] Dit rekenmodel zal vanaf juli 2024 ook landelijk worden toegepast.[14] Kortgezegd krijgt de boer korting op de pachtprijs voor een bedrijfsvoering die bijdraagt aan de waterkwaliteit, bodemkwaliteit en biodiversiteit. Ziet het DB de mogelijkheid om dit rekenmodel toe te passen bij nieuwe pachtovereenkomsten? En zo niet, waarom niet?

6. Behalve een korting op de prijs, kan het waterschap duurzame pachters meer zekerheid bieden. Zo bieden sommige partijen binnen het programma Duurzame Gronduitgifte boeren met een bewezen duurzame bedrijfsvoering langere overeenkomsten aan en/of voorrang bij een nieuwe gunning.[8] Welke mogelijkheden ziet het DB om duurzame pachters meer zekerheid te bieden?

7. Het waterschap kan zijn percelen niet alleen verduurzamen via het pachtstelsel, maar ook via ruimtelijke regelgeving. Zo kunnen percelen worden toegevoegd aan Natuurnetwerk Nederland (NNN). Wellicht is daar subsidie voor beschikbaar vanuit de provincie.[15],[16] Welke mogelijkheden zijn er voor het waterschap om percelen aan het NNN toe te voegen? Welke daarvan ziet het DB als kansrijk en waarom (niet)?

8. Met deze vragen hoopt de Partij voor de Dieren het DB nieuwe ideeën te geven voor verduurzaming van de pacht. In het coalitieakkoord is daarover in ieder geval het volgende afgesproken: (i) we willen meer controle op het beheer van biodiversiteit bij pachtcontracten, (ii) bij het aflopen en/of herzien van pachtcontracten van keringen nemen we voorwaarden op, onder andere over bemesting, om waterveiligheid, waterkwaliteit en biodiversiteit te bevorderen, en (iii) in alle nieuwe pachtcontracten van AGV nemen we op dat we water en oevers als natuur beschouwen en beheren.[17] Op welke termijn worden deze afspraken uitgevoerd? Wanneer kan het AB een bestuursvoorstel verwachten?

Bronvermelding:

[1] Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (28 augustus 2024). Stand van zaken waterkwaliteit AGV 2023. Zie https://agv.waterschapsinformatie.nl/document/14512329/1/BBV24_0346+24-09-03+Rapport+Stand+van+zaken+waterkwaliteit.

[2] Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (23 augustus 2023). Ontwikkeling waterkwaliteit AGV. Zie https://agv.waterschapsinformatie.nl/document/13212472/1.

[3] Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (23 mei 2024). Jaarstukken AGV 2023. Zie https://agv.waterschapsinformatie.nl/document/14185517/4.

[4] Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (15 april 2021). Biodiversiteitsherstelplan. Zie https://agv.waterschapsinformatie.nl/document/10324309/1/S_21_010455_A.

[5] Witteveen en Bos (14 augustus 2023). Trendanalyse kwelgevoelige vegetatie in het Vechtplassengebied. Zie https://agv.waterschapsinformatie.nl/document/13403490/2/S_23_021426_A.

[6] Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (4 juni 2024). Duurzaamheidsverslag 2023. Zie https://agv.waterschapsinformatie.nl/document/14218073/1.

[7] Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (11 april 2024). Technische vragen PvdD inzake pacht eigendom en biodiversiteit. Zie https://agv.waterschapsinformatie.nl/modules/4/Schriftelijke%20vragen/934450.

[8] Provincie Noord-Brabant en Groen Ontwikkelfonds Brabant (januari 2023). Handreiking ‘Aan de slag met duurzame gronduitgifte’: Praktische tips en inspirerende voorbeelden. Zie https://www.duurzamegronduitgifte.nl/handreiking-aan-de-slag.

[9] Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (1 mei 2023). Diverse vragen coalitie. Zie https://agv.waterschapsinformatie.nl/document/12895120/2.

[10] Willemse, Th.C.M. (30 september 2021). Duurzaamheid inpassen in de reguliere pachtovereenkomst. Tijdschrift voor Agrarisch Recht, 81(9). Zie https://denhollander.info/artikel/16873.

[11] Pleijte, M., R. During, H.J. Silvis en H. Docters van Leeuwen (augustus 2020). Goed verpacht, goed beheerd: Een onderzoek naar het borgen van de kwaliteit van de Nederlandse landbouwbodems in pachtafspraken, in opdracht van het Rijksvastgoedbedrijf. Wageningen: Wageningen Environmental Research, Rapport 3027. Zie https://open.overheid.nl/documenten/ronl-ff48e66d-6744-4f62-97cb-42216dc63c3e/pdf.

[12] Natuur en Milieufederatie Utrecht (2023). Factsheet pacht: De rol van pacht in een duurzaam verdienmodel. Zie https://www.nmu.nl/wp-content/uploads/sites/2/2023/12/DLmN-Factsheet-Pacht.pdf.

[13] Groen Ontwikkelfonds Brabant (2023). Methode duurzaamheidsscore. Zie https://www.groenontwikkelfondsbrabant.nl/homepage/wat-kunnen-wij-voor-u-betekenen/duurzaamheidsscore.

[14] Rijksvastgoedbedrijf (22 mei 2024). Duurzaamheidsscore certificatiesystemen bij pachtinschrijving Rijksvastgoedbedrijf. Zie https://www.rijksvastgoedbedrijf.nl/documenten/rapport/2023/04/23/duurzaamheidsscore-certificatiesystemen-bij-pachtinschrijvingen-rijksvastgoedbedrijf.

[15] Provincie Noord-Holland (2024). Kwaliteitsimpuls natuur en landschap. Zie https://www.noord-holland.nl/Loket/Producten_en_Diensten/Producten_op_alfabet/S/SKNL_Kwaliteitsimpuls_natuur_en_landschap_Noord_Holland_subsidie.

[16] Provincie Utrecht (2024). Kwaliteitsimpuls natuur en landschap. Zie https://www.provincie-utrecht.nl/loket/subsidies/kwaliteitsimpuls-natuur-en-landschap-sknl.

[17] Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (2 juni 2023). Coalitieakkoord AGV 2023-2027: Waterkracht. Zie https://www.agv.nl/globalassets/agv-bestuurders/coalitieakkoord-agv-2023-2027-waterkracht.pdf.